พันเอก ดร. อภิวันท์ วิริยะชัย อดีตรองประธานสภาผู้แทนราษฎรคนที่สอง สมาชิกสภาผู้แทนราษฎรบัญชีรายชื่อ พรรคเพื่อไทย และอดีตที่ปรึกษารัฐมนตรีหลายกระทรวง
พ.อ.ดร.อภิวันท์ วิริยะชัย มีชื่อเล่นว่า "เปีย" เกิดเมื่อวันที่ 8 สิงหาคม พ.ศ. 2492 ที่จังหวัดนนทบุรี เป็นบุตรคนที่ 3 ของนายฟูม กับนางซิวหง วิริยะชัย มีพี่น้อง 3 คน และเป็นวิศวกรออกแบบและควบคุมการก่อสร้าง อาคารสมเด็จย่า ๙๐ โรงพยาบาลพระมงกุฎเกล้า กรุงเทพมหานคร
ในด้านการเมือง เป็น ส.ส.จังหวัดนนทบุรีครั้งแรก เมื่อ พ.ศ. 2544 ในนามพรรคไทยรักไทย และเป็นอดีตคนสนิทของ เสนาะ เทียนทอง เมื่อครั้งดำรงตำแหน่งประธานที่ปรึกษาพรรคไทยรักไทย หลังจากนายเสนาะลาออกจากพรรคจึงเข้าร่วมกับกลุ่มคนสนิทของ พ.ต.ท. ทักษิณ ชินวัตร อดีตนายกรัฐมนตรีและหัวหน้าพรรค
พ.อ.ดร.อภิวันท์ เริ่มเป็นที่รู้จักในสังคมจากการเข้าร่วมเป็นแกนนำแนวร่วมประชาธิปไตยขับไล่เผด็จการ (นปก.) ซึ่งเป็น 1 ใน 9 ผู้ถูกจับกุมจากการไปร่วมปราศรัยหน้าบ้านสี่เสาเทเวศร์ ที่พลเอก เปรม ติณสูลานนท์ พักอาศัยอยู่ เมื่อวันที่ 22 กรกฎาคม พ.ศ. 2550 เป็นผู้ตั้งฉายาบ้านพักสี่เสาฯ ว่าเป็น วิมานสีม่วง ต่อมาเมื่อช่วงต้น พ.ศ. 2551 เป็นรองประธานสภาผู้แทนราษฎรคนที่สองโดยสนับสนุนจากแกนนำ นปช.หลายคนในพรรคพลังประชาชนขณะนั้น ต่อมา พ.อ.ดร.อภิวันท์ ได้ย้ายมาสังกัดพรรคเพื่อไทย หลังจากศาลรัฐธรรมนูญมีมติให้ยุบพรรคพลังประชาชน
ต่อมาในเดือนกรกฎาคม พ.ศ. 2557 ศาลอาญาได้อนุมัติออกหมายจับ ในความผิดตามประมวลกฎหมายอาญามาตรา 112 จากกรณีขึ้นปราศรัยเวที นปช.กล่าวพาดพิงสถาบันพระมหากษัตริย์ ในท้องที่ สน.ชนะสงคราม
ในการเลือกตั้งสมาชิกสภาผู้แทนราษฎรไทยเป็นการทั่วไป พ.ศ. 2557 เขาได้สมัครรับเลือกตั้งในระบบบัญชีรายชื่อ สังกัดพรรคเพื่อไทย ลำดับที่ 23
พ.อ.ดร.อภิวันท์ วิริยะชัย ได้เข้ารับการรักษาจากอาการป่วยจากโรคปอด และเบาหวาน ก่อนจะเสียชีวิตเนื่องจากภาวะปอดติดเชื้อ เมื่อเวลา 22.00 น. วันที่ 6 ตุลาคม พ.ศ. 2557 ที่ประเทศฟิลิปปินส์ ญาติดำเนินการนำศพกลับมายังไทย โดยนำศพตั้งบำเพ็ญกุศล ที่วัดบางไผ่ อำเภอบางบัวทอง จังหวัดนนทบุรี
